OSMANLI 19.YÜZYIL TOMBAK KAPAKLI SAHAN
19.Yüzyıl başı. Osmanlı. İstanbul işi. Rumelili ustalar tarafından bakırdan dövme tekniği ile imal edilmiş, altın ve cıva amalgamı ile tombaklanmış. Kallavi ebatlarda. Kabartma (repoussé), kazıma (grave) ve kalemişi tekniği ile oluşturulmuş stilize floral motiflerle zenginleştirilmiş “Hatayi” dolgulu “Şemseler” ile bezeli, “Çintemani” detaylar ile zenginleştirilmiş. Kapak ve sahan olmak üzere iki parçadan müteşekkil. Kubbesel kapaklı, kapağı simetrik kademeler ile aşağı doğru genişlemekte. Platform kaideli, tabanında orijinal balmumu durmakta. Fevkalade kondisyonda. Benzer örneği “Sadberk Hanım Müzesi Koleksiyonu”nda Envanter No: M.261-2807 olarak kayıtlı olup tıpkı benzeri “Tombak, YKY” kitabının 94.sayfasında yer almakta. Osmanlı Tombak Sanatı’nın günümüze %100 kondisyonda ulaşmış eşsiz örneklerinden yüksek kıymette ele geçmez gerçek koleksiyonluk şaheserdir.
Ekspertiz: Sn.Güner Liman tarafından ekspertiz edilerek onaylanmıştır.
Provenans: Prof.Dr. A. Koleksiyonu / Eser, koleksiyona geçmişte Sn.Güner Liman tarafından kazandırılmıştır.
Referans: Tombak Altından Süzülen Zarafet / Yapı Kredi Yayınları, 2018
Ölçüler: 20.5 x 19 cm.
Tombak, altın-cıva karışımı ile kaplanmış bakır ve bakır alaşımı eşyanın genel adıdır. Altın ve gümüşün özelliği cıva içinde çözülebilmeleri yani sıvılaşabilmeleridir. Bu, cıva ile altın karışımı sıvıya amalgam denir. Bu özellikten yararlanılarak gerçekleştirilen yaldızlama ya da Osmanlıca adıyla tombaklama tekniği ile çok sağlam ve düzgün bir kaplama elde edildiği için günümüze kadar kullanılmıştır. Tombaklama yapmak için cam veya porselen bir kabın içinde cıva ve çok ince kıyılmış 24 ayar altın karıştırılır. Bu karışım ahşap bir çubukla karıştırılarak, altının cıva içinde tümüyle çözülmesi yani sıvılaşması sağlanır. Daha sonra ince bir tülbentle süzülen sıvı alaşım yani amalgam kullanıma hazır hale gelmiştir. Altın kaplanacak eşyanın yüzeyi bütün oksit ve kirlerden temizlenip kurutulur. Tombak yapılacak yüzeye bir fırça, mantar parçası veya bez tampon ile amalgam yedirilerek sürülür. Tombaklanmış eşya, küllenmekte olan odun kömürü ateşi üzerine konularak veya düşük ısıda fırınlanarak civanın uçması sağlanır. (Bu safhada buharlaşan civanın solunması son derece tehlikelidir ve geçmişte bu mesleği yapan kişilerde hayati sorunlara yol açmıştır, ustasını öldüren sanat diye bahsedilir) Geriye kalan altın, yüzeye iyice sızmış ve yapışmış olduğundan kaplama oldukça kalitelidir.
