OSMANLI 19.YÜZYIL TOMBAK KÖRÜKLÜ FENER
19.Yüzyıl. Osmanlı. İstanbul işi. Bakırdan dövme tekniği ile imal edilmiş altın ve cıva amalgamı ile tombaklanmış. Kazıma (grave) ve kabartma (repoussé) tekniği ile stilize tezyinatlı. Kabaralı ve ajurlu yuvarlak gövdeye sahip. Kapaklı, taşıma kulplu, asma kancalı ve bez körüklü, körüğü yenilenmiş. Tek mumluklu haznesi mevcut. Türk Maden Sanatı’nın günümüze kadar eksiksiz ve yüksek kondisyonda ulaşmış seçkin ve koleksiyonluk bir örneğidir.
Referans: Tombak - Altından Süzülen Zarafet / Yapı Kredi Yayınları, 2018
Çap: 27.5 cm.
Tombak, altın-cıva karışımı ile kaplanmış bakır ve bakır alaşımı eşyanın genel adıdır. Altın ve gümüşün özelliği cıva içinde çözülebilmeleri yani sıvılaşabilmeleridir. Bu, cıva ile altın karışımı sıvıya amalgam denir. Bu özellikten yararlanılarak gerçekleştirilen yaldızlama ya da Osmanlıca adıyla tombaklama tekniği ile çok sağlam ve düzgün bir kaplama elde edildiği için günümüze kadar kullanılmıştır. Tombaklama yapmak için cam veya porselen bir kabın içinde cıva ve çok ince kıyılmış 24 ayar altın karıştırılır. Bu karışım ahşap bir çubukla karıştırılarak, altının cıva içinde tümüyle çözülmesi yani sıvılaşması sağlanır. Daha sonra ince bir tülbentle süzülen sıvı alaşım yani amalgam kullanıma hazır hale gelmiştir. Altın kaplanacak eşyanın yüzeyi bütün oksit ve kirlerden temizlenip kurutulur. Tombak yapılacak yüzeye bir fırça, mantar parçası veya bez tampon ile amalgam yedirilerek sürülür. Tombaklanmış eşya, küllenmekte olan odun kömürü ateşi üzerine konularak veya düşük ısıda fırınlanarak civanın uçması sağlanır. (Bu safhada buharlaşan civanın solunması son derece tehlikelidir ve geçmişte bu mesleği yapan kişilerde hayati sorunlara yol açmıştır, ustasını öldüren sanat diye bahsedilir) Geriye kalan altın, yüzeye iyice sızmış ve yapışmış olduğundan kaplama oldukça kalitelidir.
