VİYANA 18.YÜZYIL SARAY İŞİ “SAX” PORSELEN ZENNE LEĞEN İBRİK TAKIMI
18.Yüzyıl. Avusturya. Sax. Viyana imalat damgalı (mavi sepet damga). Osmanlı Sarayı Yüksek Erkânı için özel olarak tasarlanılarak imal edilmiş “Sax” porseleni. Osmanlı Saraylısı’nın estetik ve zevk anlayışının en güzel örneklerinden, “Zenne” tip. Benzer örneği Topkapı Sarayı Müzesi Koleksiyonu’nda yer almakta. İbrik, sabunluk ve leğen olmak üzere 3 parçadan müteşekkil. Beyaz hamurlu, beyaz astarlı, renksiz şeffaf sırlı, sıraltına çok renk realist çiçek buketleri ve stilize floral motiflerle tezyinli. Krokodil desenli, altın konturlu. Rokoko üslubunda yoğun altın yaldız bezemeli. Leğeni kallavi ebatlarda, sabunluğu aykırı formda ve ajurlu. İbriği zenne boyda, taşıma kulplu ve emzikli, kapak tutamağı çiçek formunda. Fevkalade kondisyonda, eksiksiz ve kusursuz tam takım.
Eserin damgası “Porselencilik Tarihi” kitabının 105.sayfasında yer almakta. Osmanlı Sarayı ve çevresine 18.Yüzyıl’da Meissen ile birlikte en fazla sipariş edilen Viyana Porselenleri’nin yüksek kıymette ele geçmez bir şaheseri ve müzelik örneğidir.
Referans: Porselencilik Tarihi, 1941 / Hüseyin KOCABAŞ
İbrik Ölçüsü: 27 x 19 cm.
Sabunluk Çap: 24 cm.
Leğen Ölçüsü: 8 x 32 cm.
Avrupa’da porselen sanayi 18.Yüzyıl ile beraber başlar. Gerçi bu zamana kadar çok yüksek kalitede fayans imal edilmiş ise de kaolin porseleni tabir edilen sert kaya porseleni imali ancak 1709 tarihinde başlamıştır. Bu fabrikalarda Osmanlı pazarı için imal edilen porselen çeşitlerinin Türk’ün asil zevkine göre yapılması, Türk desenlerinin Avrupa’da yayılmasında mühim rolü olduğunun işaretidir. Şarkta resmin şiddetle günah sayıldığı bu devirlerde en iyi alıcı olması dolayısı ile Türkiye Saks ve Viyana fabrikaları işleri üzerinde mühim tesirler yapmış, fabrika tezgâhlarında şark imalatı için hususi teşkilatlar vücuda getirip, canlı şekillerin tasvirleri yerine rengârenk çiçek demetlerinin, gül destelerinin bin bir güzelliklerini yalnız Türkiye için nakşetmişlerdir. Topkapı Sarayı Müzesi ile diğer müzelerdeki büyük koleksiyonlarda hayretle seyrettiğimiz Avrupa porselenleri arasındaki Türkiye için hazırlanmış eserleri üzerlerindeki tezyinattan tanımaktayız. Saksunya Kralı Frederick Auguste tarafından Dresden’de kurulan fabrikada 1710 tarihinde oldukça mükemmel bir halde yapılmağa başlanan porselencilik ile Viyana’da yapılan porselen imali, mamulatı itibariyle aynı denecek kadar kalite ve görsel benzerliğe haiz olduğundan bizde Saksunya ya da SAX denince bu iki fabrikanın porselenleri birden hatıra gelir. Bu fabrikalar Türkiye için on dokuzuncu asır sonlarına kadar bu şekilde hususi ihracat yapmışlardır. Yalnız bu işlerin harcı âlem bir meta değil lüks eşyası olarak o zamanda dahi birkaç altın liradan aşağı tedarik edilmediğini unutmamak lazımdır.
