MÜZELİK ESERLER MÜZAYEDESİ | 30

1890 yılında İstanbul’da doğdu. Doğumundan hemen sonra annesinin ölümü ve küçük yaşta babasını da kaybetmesi üzerine Kadri Bey tarafından evlatlık edindi. Eğitim ve öğrenimini eve gelen özel hocalardan aldı. Güzel sanatların tümüne karşı yeteneği keşfedildi. 10 yaşında resme başlayarak Osman Hamdi Bey’den özel ders aldı. Yeteneği Akademi’nin İtalyan asıllı profesörü Valeri tarafından da takdir edildi, bir süre Valeri’den suluboya ve karakalem desen dersleri aldı. Resim ve müziği birlikte yürüten; piyano, keman ve ud gibi enstrümanları da çalabilen sanatçının, bir sergide yer almak üzere Münih’e gönderilen resimleri ona altın madalya kazandırdı. Müfide Kadri’nin resim alanındaki başarıları ve üstün yeteneği ona resim öğretmenliği yolunu açar. Fransızca konuşan doğu ve batı edebiyatı üzerinde zengin bilgisi bulunan ve resim yapan Müfide Kadri Numune Mektebi’nde bir yıl kadar resim dersleri verir. Bir süre II.Abdülhamit’in kızı Adile Sultan’a sarayda resim dersleri verir. Daha sonra da Süleymaniye’de Numune-i İnas adlı kız okullarında resim, nakış ve musiki hocalığı yapar. Resimde olduğu kadar müzikte de başarılı olmuştur. Ud, keman ve kemençe çalmanın yanı sıra besteler de yapmıştır. Daha çok portre ve figür alanında eser üreten, Türkiye’nin ilk kadın ressamlarından olan sanatçı 1912 yılında İstanbul’da vefat etmiştir.

Rusya Harkov doğumlu sanatçı Kalmuk Türkleri’ndendir. Harkov Güzel Sanatlar Akademisi’nde başladığı resim öğrenimi 5 yıl sürmüştür. Rusya’da aldığı doğa gerçekliğine dayalı klasik-akademik sanat eğitimi ona yaşamı boyunca silinmeyecek bir gözlem gücü ve icra yeteneği kazandırmıştır. 1971 Rus İhtilali’nden sonra Kırım üzerinden İstanbul’a gelerek Türk vatandaşlığına geçti. Güzel Sanatlar Birliği sergilerine katıldı. Peyzaj, portre ve çıplak temalarında verdiği eserlerinde akademik-izlenimci bir tarzı benimsedi. Figür ve portrelerinde bu disiplinin etkileri belirgindir. Ancak bu akademik çizgisi peyzajlarında izlenimci bir üslup doğrultusunda yumuşamıştır.

1878’de Trablusgarp’ta doğdu. Kuleli Askerî Lisesi’nden mezun olduktan sonra Harbiye’ye giren Mehmet Ali Laga, burada Hoca Ali Rıza’nın öğrencisi oldu. 1898’de Harbiye’den mezun oldu ve Trablusgarp’a atandı. 1907 yılında İstanbul’a geri dönerek 1908’de Meşrutiyet’in ilanından sonra Kuleli Askerî Lisesi’nde resim öğretmeni oldu. Osmanlı Ressamlar Cemiyeti’nin kurucuları arasında yer alan sanatçı Sanayi-i Nefise Mektebi’nde idare müdürlüğü de yapmış, 1924 yılında emekli olmuş, 1947 yılında İstanbul’da vefat etmiştir. Yağlıboya çalışmalarının yanında suluboya türünde de çalışmalar yapmış olan sanatçının konu olarak daha çok peyzaj türünde yoğunlaştığı görülmektedir.

1878’de Trablusgarp’ta doğdu. Kuleli Askerî Lisesi’nden mezun olduktan sonra Harbiye’ye giren Mehmet Ali Laga, burada Hoca Ali Rıza’nın öğrencisi oldu. 1898’de Harbiye’den mezun oldu ve Trablusgarp’a atandı. 1907 yılında İstanbul’a geri dönerek 1908’de Meşrutiyet’in ilanından sonra Kuleli Askerî Lisesi’nde resim öğretmeni oldu. Osmanlı Ressamlar Cemiyeti’nin kurucuları arasında yer alan sanatçı Sanayi-i Nefise Mektebi’nde idare müdürlüğü de yapmış, 1924 yılında emekli olmuş, 1947 yılında İstanbul’da vefat etmiştir. Yağlıboya çalışmalarının yanında suluboya türünde de çalışmalar yapmış olan sanatçının konu olarak daha çok peyzaj türünde yoğunlaştığı görülmektedir.

Asıl yapılış amaçları ışık vermek gibi görünse de şamdanlar bilginin açığa çıkışını ve manevi aydınlanmayı sembolize eder. Soyut olan tanrının somut olarak ifade şekli olan bu eşyalar, hem tanrının nuru olan kutsal ışığı yaymakta, hem de sahipleri için güç ve statü göstergesi olmaktadırlar. Şamdan ve kandil gibi aydınlatma eşyalarının nur ve ışık ile ilgili oldukları ve tanrıyı sembolize ettikleri Kur’an-ı Kerim’in Nur Suresi 35. ayetine dayandırılır.

Hıdiv, Sultan Abdülaziz zamanında Mısır valilerine verilen ünvandır. Sadrazam hakkında hürmet ifadesi olarak da kullanılırdı. Arapça'da büyük vezir, baş vezir, hakim demektir. Mısır valileri Sadaret Pâyesi’ne haiz oldukları için bu unvan verilmiştir. Mısır Hıdivleri protokolde şeyhülislam ve sadrazam ile aynı derecede idi. Aynı toplantıda bulundukları zaman sadrazam ve şeyhülislamdan sonra yer alırdı. Hıdiv ünvanı ilk olarak 8 Haziran 1867 yılında Sultan Abdülaziz Han tarafından Büyük Fuad Paşa'nın isteği üzerine Kavalalı Mehmed Ali Paşa'nın torunu İsmail Paşa'ya verilmiştir. Mısır valileri, İsmâil Paşa’nın Sultan Abdülaziz Han’dan aldığı fermana dayanarak 1914'e kadar bu ünvanı taşımışlardır. Mısır Hıdivleri, İsmâil Paşa ile oğlu Tevfik Paşa ve torunu İkinci Abbâs Hilmi Paşa olmak üzere üç kişidir. Hıdiv ünvanı İngilizler tarafından 19 Aralık 1914 yılında Osmanlılar'dan Mısır'ı almaları sonucunda kaldırılmıştır.

OSMANLI TELKÂRİ SANATI’NIN MEŞAKKATLİ UYGULAMA AŞAMALARI

Tel Çekme / Gümüş potada eritilerek ince çubuklar halinde dökülür. Daha sonra bu çubuklar silindirlerden ve haddelerden geçirilerek istenilen inceliğe getirilir.

Model Hazırlama / Yapılacak ürün önce ana hatlarıyla 1/1 ölçekte bir kağıt üzerine çizilir. Ürünün ana iskeletini oluşturacak parça esas alınarak hangi kısımlarında kaç mikron kalınlığında tel kullanılacağı, iç kısmının ne şekilde, hangi desenlerle doldurulacağı belirlenir.

Avlama / Haddelerden çekilen ve bükülen gümüş süratle sertleşir ve işlemede büyük kolaylık sağlayan yumuşaklığını kaybeder. Bu tellerin yumuşaklıklarını tekrar kazanmaları için asbest bir tabaka üzerinde ısıtılarak tavlanmaları gerekir. Tellerin çekilmeleri ve ürüne işlenmeleri sırasında tavlama işlemi sık sık yapılır.

Kesim / Gerekli bütün teller taslak üzerinde belirlenen kalınlık ve uzunluklara göre kesilerek hazırlanır.

Şekil Verme / Ürünü oluşturan ana iskeletin kesilmiş ve yassılaştırılmış parçaları çizilmiş olan taslak üzerine konularak şekillendirilir ve belirli yerlerinden birleştirilir. Sonra ince teller yerleştirilerek iskelet tamamlanır. İskeletin içerisindeki boşluklar işin tekniğine göre daha ince tellerle doldurulur ve sıkıştırılır, gerekli yerlerden birleştirilir. Bu şekilde içleri doldurularak hazırlanmış parçaların her birine bükülerek ya da çukurlaştırılarak son şekil verilir ve parçalar ara bağlantılarla birleştirilerek bir araya getirilir.

Ayrıntıların Yapımı / Telkâride bir ürünü oluştururken ana parçaların dışında bu ana parçaları birleştirmede ve süslemede çeşitli parçacıklar kullanılır. Örneğin "geverse" adı verilen minik küreler yapılırken bir çivi üzerine sarılan ince teller makasla kesilir ve küçük halkalar elde edilir. Bu halkalar bir kömür parçası üzerinde ısıtılıp eritilerek minik toplar haline getirildikten sonra iki ağaç blok arasında sıkıştırılıp döndürülerek yuvarlaklaştırılır. Böylece 1-2 mm. çapında içi dolu kürecikler elde edilir. Daha büyük küre ve topları yaparken gümüş plaka değişik çaplarda daireler halinde kesilir.

Birleştirme / Telkâri tekniği ile yapılan her ürünün tamamı telden yapılır. Bunun için bir ürün binlerce parçadan bükülerek ve birleştirilerek oluşturulur. Bu yüzden bu teknikte kaynak önemli bir yer tutar. Kaynak materyali olarak gümüş ve pirinç karışımı bir alaşım kullanılır.

Ağartma / Bütün parçaları birleştirilmiş bir ürün son şeklini aldığı zaman ısıtma, kaynak ve diğer işlemler nedeniyle kirlenmiş, kararmış ve oksitlenmiş durumdadır. Ürünün doğal parlak rengini alabilmesi için ağartma işlemi uygulanmaktadır. Bu uygulamada bütün ürünler bir bakır kap içine konulur ve üzerlerine nitrik asitli su ilave edilir. Ürünler doğal renklerini alıncaya kadar birkaç dakika süreyle kaynatılır. Daha sonra bol su ile durulanır ve kurutulur.

Son İşlemler / Ağartılan ürünler çövenli su ile tekrar yıkanır ve ince telli bir fırça ile iyice fırçalanır. Yüzeydeki fazlalıklar ve artıklar temizlenir, yüzey düz bir çelik parçası ile parlatılır.