OSMANLI 19.YÜZYIL SULTAN II.ABDÜLHAMİD HAN İÇİN “YILDIZ ÇİNİ FABRİKA-İ HÜMÂYÛNU” ÖZEL ÜRETİMİ KONSOL SAAT
“Yıldız Çini Fabrika-i Hümâyûnu”
19.Yüzyıl. Osmanlı. Ay-yıldız imalat damgalı. Hicri 1312 tarihli. Sultan II.Abdülhamid Han (1876-1909) için Yıldız Çini Fabrika-i Hümâyûnu özel üretimi. Eserin diğer eşi Topkapı Sarayı Müzesi Koleksiyonu’nda (Envanter No: 34/442) yer almaktadır. Merkezindeki madalyon içerisine Sultan II.Abdülhamid Han tuğrası tatbik edilmiş. Saray için kallavi ebatlarda tasarlanmış. Barok üslubunda, gövdesi girlandlar ile zenginleştirilmiş “Bisquit” (sırsız) porselen konsol saat. Saat haznesi cam kapaklı, kadranı Eski Türkçe rakamlı. Eserin damga örneği “Porselencilik Tarihi” kitabı sayfa 116’da mevcut olup diğer açıklamalar sayfa 63/69’da yer almaktadır. Fevkalade kondisyonda. Diğer eşi Topkapı Sarayı Koleksiyonu’nda bulunan padişaha özel yapılmış olması sebebi ile de ayrıca büyük önem arz eden, ele geçmez müzelik şaheserdir.
Referans: Porselencilik Tarihi, 1941 / Hüseyin KOCABAŞ
Referans: Eserin diğer eşi “Topkapı Sarayı Müzesi Koleksiyonu”nda Envanter No: 34/442 ile kayıtlıdır.
Literatür: Eserin diğer eşi “Topkapı Sarayı Müzesi Yıldız Porselenleri” isimli kitabın 496. ve 497. sayfalarında yer almaktadır. Ayrıca “Yıldız Albümü” arşivlerinde de fotoğrafları yer almaktadır.
Ölçüler: 33 x 30 x 23 cm.
Türk çini sanatını canlandırmak, yeni bir yön ve hız vermek amacıyla Sultan II. Abdülhamid (1876-1909) tarafından 1891 yılında Yıldız Sarayı bahçesinde Yıldız Çini Fabrika-i Hümâyûnu kurulmuştur. Hemen üretime başlayan Fabrika, 1894 depreminde zarar görmüş, aynı yıl İtalyan Mimar Raimondo d’Aronco’ya adeta yeniden yaptırılmıştır. Sultan II. Abdülhamid’in sanata olan ilgisi, Batı ülkelerini görüp yeni teknolojilerin ülkeye getirilme isteği, Anadolu'da yüzyıllar boyunca geliştirilmiş olan çini ve seramik sanatının yeniden canlandırılması düşüncesi, bu Fabrika’nın yapımında etkili olmuştur. Fabrika’nın kuruluşunda gerekli olan ileri teknoloji, her türlü malzeme ve kalıp, Fransa'daki Sèvres ve Limoges fabrikalarından getirilmiştir. Yıldız Çini Fabrika-i Hümâyûnu’nda üretilen eserlerin tümünde, fabrika’nın orijinal amblemi olan ay-yıldız damgası yer almaktadır. Damganın hemen altında, eserin hangi yılda üretildiği yazılıdır. Hereke Fabrikası gibi bir imparatorluk fabrikası olan Yıldız Çini Fabrika-i Hümâyûnu’nda üretilen porselenler, öncelikli olarak son dönem saray, köşk ve kasırların dekorasyonunda kullanılmış ve armağan olarak yabancı hanedanlara sunulmuştur. Fabrikada birçok yerli ve yabancı sanatçı çalışmıştır. Bu sanatçıların en önemlilerinden biri olan Halid Naci, padişah tarafından yetiştirilmek üzere Sèvres Porselen Fabrikası'na gönderilmiştir. Fabrikanın kurulduğu ilk yıllarda üretilen eserler, form ve bezeme açısından Fransız porselenlerinin etkisindedir. Yıldız Çini Fabrika-i Hümâyûnu’ndaki üretim, 1909 yılında, Sultan II. Abdülhamid’in tahttan indirilmesiyle durdurulmuştur. Bu dönemde Müze-i Hümâyûn Müdürlüğü'ne bağlanan fabrikanın yeniden üretime geçmesi için Müze-i Hümâyûn’un müdürü olan Osman Hamdi Bey girişimlerde bulunmuştur. 1910 yılında Osman Hamdi Bey'in ölümüyle Halil Edhem Bey, Yıldız Çini Fabrika-i Hümâyûnu'nu yeniden çalıştırma hazırlıklarına başlar ve 1911 yılında fabrikada yeniden üretime geçilir.
