OSMANLI ERKEN DEVİR ALTIN VERMEYLİ GÜMÜŞ MÜZELİK TAS

Osmanlı. İmparatorluğun kuruluş dönemleri. Ana temasını Avrasya Hayvan Sembolizmi’nin oluşturduğu eser, yekpare gümüşten kabartma/repousse, kazıma/grave, kalemişi ve dövme tekniği ile yüksek halka kaide tabanlı, yuvarlak çukur gövdeli, yüksek yayvan kenarlı ve omphalos’u tabana arkadan penç motifli bir göbek ile perçinlenmiş aplike geniş oval rozetli olarak imal edilmiştir. Tabandaki penç motifli göbek ve esere uygulanışı erken dönem 1500’lü yıllara ait gümüş eserlerde sıkça görülen karakteristik bir özelliktir.

Eser, natüralist stilize bitkisel motiflerin sarmaladığı aslan (panter) figürü ile oluşturulmuş realist kompozisyona sahip omphalos’una perçinlenmiş yüksek konik kaideli aynı yöne bakan üç adet kuş figürü ve etrafında dört adet balık pulu dekorlu “Selçuklu Münhanîsi” rozet ile tasarlanmış ve yoğun altın vermey ile zenginleştirilmiştir. İç yan yüzeyi ise “Kayı Boyu” damgasını çağrıştıran düzenli sıralı noktalama ve geometrik şekiller ile tezyin edilmiştir.

Eserin merkezinde güç, kuvvet, yiğitlik, kahramanlık, hükümdarlık sembolü olarak yer alan aslan (panter) figürü geniş yeleli, sivri kulaklı, belirgin göz ve burun ile sivri dişli, açık ağızlı olarak tasvir edilmiştir. Palmet motifiyle nihayetlenen kuyruğu sırtının üzerinde gövde oylumlarına paralel bir hat çizerek uzamakta ve “S” şeklinde yukarı kıvrılmaktadır. Bu şekilde önden gösterilmiş pek çok aslan figürü, Türk-İslam Sanatı’nda gerek mimaride gerek küçük objelerde bolca kullanılmıştır.

Bu tasvire sahip benzer örnekler; Diyarbakır Ulu Camii’nin (1091) doğusundaki giriş açıklığının iki köşeliğinde simetrik olarak işlenmiş boğayla mücadele eden aslan figürü, Diyarbakır Surları’ndaki kanatlı aslan figürü, Halep Kalesi (1209) içinde kapı üzerinde yer alan aslan figürü, Antalya Alara Han (1229-32) portal kitabesinin iki yanında ve iç mekânındaki aslan şekilli konsollar, Kayseri Tuzhisar Sultan Han’daki (1232-36) aslanlı çörten, Muş’taki Aslanlı Han’da (1307) yer alan figürlerdir. Fevkalade kondisyonda, olağanüstü işçiliğe ve tasarımsal görselliğe sahip gerçek bir koleksiyon parçası ve ele geçmez nadirlikte müzelik eserdir.

Provenans: Mısır’ın ilk Başbakanı NUBAR PAŞA (1825-1899) Koleksiyonu.

Çap: 12.3 cm.
Yükseklik: 3 cm.
Ağırlık: 85 gr.